İHAD,Türkiye’de sığınma hakkı alanında yaşanan gelişmeleri değerlendirdiği 6 aylık izleme raporunu yayımladı. Ocak-Haziran 2010 dönemini kapsayan “6 AYLIK DÖNEMDE SIĞINMA HAKKI ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER” başlıklı rapora ulaşmak için tıklayınız.

T.C. BAŞBAKANLIK
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü

Sayı: B.02.1.SÇE.0.09.01. 00/
Konu: Sığınmacı / mültecilere ait işlemler

GENELGE
2010/ 03

İlgi: İçişleri Bakanlığının 22.06.2006 tarih ve B.05.1.EGM.0.13.03.02/16147 sayılı Uygulama Talimatı

Bilindiği üzere, Türkiye’nin İltica ve Göç Alanındaki Ulusal Eylem Planı, İçişleri Bakanlığının koordinesinde hazırlanmış ve 25.03.2005 tarihli Başbakanlık Makam Oluru ile yürürlüğe girmiştir. İçişleri Bakanlığı tarafından (İlgi) yazı ile 81 İl Valiliği ile birlikte çeşitli Bakanlıklara gönderilen 57 No’lu Genelge (Uygulama Talimatı) bu kapsamda yapılacak uygulamalara açıklık getirmektedir.

Ülkemizde bulunan sığınmacı/mültecilere çeşitli kamu kurum- kuruluşları ve sivil toplum örgütleri tarafından hizmet verilmektedir. Kurumumuz ise, 2828 Sayılı SHÇEK Kanunu, 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu, Çocuk Hakları Sözleşmesi ve (ilgi)’de kayıtlı Uygulama Talimatı çerçevesinde iltica sığınma başvuru sahiplerine hizmet vermektedir.

Genel Müdürlüğümüzce sığınmacı/mültecilere verilen hizmetlerde, kuruluşlarımıza kabulleri sırasında ve sonrasında yapılacak işlemlerde uygulama birlikteliğini sağlamak ve başta Emniyet Genel Müdürlüğü olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla eşgüdümü sağlamak amacıyla, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınacaktır.

A- GENEL KONULAR

Yetkili emniyet makamlarına iltica /sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olup Kurumumuz hizmetlerinden yararlanacak kişilerle ilgili yürütülecek işlemlerde dikkat edilmesi gereken genel konular:

1- Bu kişilerin, Kuruluşlara yerleştirilme taleplerinin Emniyet Genel Müdürlüğünün bilgisi dahilinde İl Emniyet Müdürlüklerinin ilgili birimleri tarafından İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerine resmi yazı ile yapılması,

2- Bu kişilerin, Kuruluşlarda kütük defterine kayıtlarının yapılması, YBS
istatistik modülüne bilgilerinin girilmesi,

3- Bu kişilerin, Kuruluşlarda kalan diğer kişilerin yararlandığı hizmetlerden
(giyim, v.b.) yararlanmalarının sağlanması,
4- Bu kişilere ilişkin bilgi ve beyanlarda herhangi bir değişiklik tespit edilmesi halinde, İl Müdürlüklerimiz ile İl Emniyet Müdürlükleri arasında bilgi paylaşımında bulunulması,

5- Kuruluşlarımızda kalan bu kişilerin işlemleri ilgili birimler tarafından gizlilik ilkesi kapsamında yürütüldüğünden, hiçbir veri üçüncü taraflarla paylaşılmamaktadır. Bu kapsamda, bu kişilerin can güvenlikleri, “yerinde mülteci” ve olabilecek diğer benzeri sebeplerden dolayı yazılı ve görsel basında yer almamalarının sağlanmasına özen gösterilmesi,

6- 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda sığınmacılara yönelik düzenlemeler getirilerek genel sağlık sigortalısı kapsamına alınmışlardır. Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından sığınmacı/mülteci statüsü verilmiş yabancılar “yabancı kimlik numarası” alabilmekte ve genel sağlık sigortalısı olarak sağlığa yönelik iş ve işlemlerini yürütebilmektedirler. Kuruluşlarımızda kalan henüz statü almamış iltica/sığınma talebinde bulunan ve yabancı kimlik numarası bulunmayan kişilere yönelik sağlık giderlerinin karşılanması amacıyla, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünün 20.05.2009 tarih ve 8237 sayılı yazısı gereği İl Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına başvurulması, yabancı kimlik numarası bulunanların ise, söz konusu Kanun gereği genel sağlık sigortalısı olarak kayıtlarının yapılması,

7- Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin bu kişilerle görüşme taleplerini İl Emniyet Müdürlüklerine yapması, bu görüşmenin ilgili İl Emniyet Müdürlüğünden gelecek yazılı bilgi doğrultusunda yapılması, görüşmenin kuruluş veya il dışında yapılacak olması halinde ise, çocukların Emniyet Müdürlüğü görevlilerine tutanakla teslim edilmeleri,

8- Tercümana ihtiyaç duyulması halinde, İl Emniyet Müdürlüklerinin koordinesinde Valiliklerden, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) bürolarının bulunduğu illerde BMMYK bürolarından veya ilgili sivil toplum kuruluşlarından temin edilmesi gerekmektedir.

B- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLAN REFAKATSİZ ÇOCUKLARIN KURULUŞA KABULLERİNDE;

Uygulama Talimatında Refakatsiz Çocuk: ”Türkiye topraklarına hukuken ya da teamülen kendisinden sorumlu bir yetişkinin refakati bulunmaksızın gelen ve bu tür bir kişinin bakımına etkin olarak alınmadığı sürece refakatsiz küçük olarak adlandırılan onsekiz yaşın altındaki iltica/sığınma başvurusunda bulunan yabancı uyruklu bir kişi ya da belli bir uyruğu olmayan vatansız bir kişi” olarak tanımlanmıştır. ”Türkiye topraklarına giriş yaptıktan sonra refakatsiz kalan iltica/sığınma başvuru sahipleri de bu kapsama girer” şeklinde ifade edilmektedir.

Kuruluşlarımıza yukarıda tanımı yapılan çocuklarla birlikte bu kapsam dışında kalan ancak, ihmal ve istismara uğradığı tespit edilen iltica sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci/sığınmacı statüsünde bulunan küçüklerin kabullerinin yapılması esastır. Buna göre;

1- Refakatsiz çocukların kuruluşa yerleştirilmesine ilişkin İl Emniyet Müdürlüklerinin taleplerinin İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerince değerlendirilerek çocukların yaş ve cinsiyetlerine uygun kuruluşlara yerleştirilmesi,

2- Yerleştirme müracaatının yapıldığı ilde uygun kuruluş bulunamaması halinde Genel Müdürlüğümüze bilgi verilerek yerleştirme işleminin Genel Müdürlük tarafından yapılması,

3- Yaşını ispatlayacak herhangi bir kimlik belgesi bulunmayan, fiziki gelişimi ile takvim yaşı uyumlu görülmeyen kişilerin İl Emniyet Müdürlükleri tarafından yaş tespit raporu alındıktan sonra kuruluşlarımıza kabul edilmesi,

4- Çocuk Koruma Kanununa göre verilen koruyucu ve destekleyici tedbir kararlarının uygulanması hakkında yönetmeliğin 14. maddesi 4. bendine göre bakım tedbiri kararı verilen çocukların kolluk kuvvetlerince Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna teslim edilmeden önce çocuğun bulaşıcı hastalığı, süreğen hastalığı ve madde bağımlılığı yönünden gerekli tetkiklerin yapılarak sağlık kontrolünden geçirilmesi, sağlık sorunu olması halinde gerekli tedavisinin yaptırıldıktan sonra Kurumumuza teslimi ve kabulünün sağlanması,

5- İltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan ebeveyni veya yakınları yanında olan çocuklardan kuruluş bakımına alınması istenilenlerin durumlarının değerlendirilmesi, yapılan değerlendirme sonucunda korunma ihtiyacı içinde bulunan veya suça sürüklendiği tespit edilen çocukların kuruluşa kabullerinin sağlanması, çocuk için yasal işlemlerde bulunulması amacıyla, İl Muhakemat Müdürlüklerine ve Hukuk Müşavirliğine bilgi verilmesi,

6- İltica sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci/sığınmacı statüsünde bulunan refakatsiz çocukların acil korunma kararı ile kuruluşlara kabullerinin yapılması, daha sonra kuruluştan ayrılıncaya kadar tedbirin kaldırılmasını gerektirmeyecek şekilde hakkında bakım tedbiri kararı alınması (üçüncü ülke, ülkesine döndürülme, reşit olma) gerekmektedir.

C- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLAN REFAKATSİZ ÇOCUKLARIN KURULUŞA KABULÜNDEN SONRA YAPILACAKLAR;

1- Milli Eğitim Bakanlığının 222 Sayılı Öğretim ve Eğitim Kanununun
2.maddesine göre ülkemizde mecburi ilköğretim 06–14 yaş grubundaki çocukları
kapsamaktadır. Bu nedenle, statüsüne bakılmaksızın 06–14 yaş aralığındaki çocukların eğitim ve öğretime tabi tutulmaları mecburi olduğundan refakatsiz çocukların okullara devamlarının sağlanması, diğer yaş gruplarındaki çocukların da imkânlar ölçüsünde Milli Eğitim Bakanlığı ile koordine sağlanarak eğitim olanaklarından yararlandırılması,

2- Çocukların ücretsiz Türkçe dil kurslarına gönderilmesi ( Milli Eğitim Bakanlığının koordinesinde ve Emniyet Müdürlükleriyle işbirliği yapan STK’ların düzenlediği ve diğer dil eğitimi kursları),

3- Çocukların iltica/sığınma taleplerinin süreci hakkında kendilerine bilgi vermek üzere İl Emniyet Müdürlükleri Yabancılar Şubesi ve/veya Çocuk Şube Müdürlükleri ile sürekli irtibat kurulması,

4- Kuruluşu izinsiz terk eden çocuklar hakkında derhal İl Emniyet Müdürlükleri Yabancılar Şubesi ve/veya Çocuk Şubesine bilgi verilmesi, YBS ve KMÇ modülünde kuruluşu izinsiz terk ettiğinin gösterilmesi, kuruluşu izinsiz terk eden çocuğun kuruluşa dönmesi halinde, İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şubesi ve/veya Çocuk Şube Müdürlükleri işbirliğinde çocuğun kuruluşa kabulünün sağlanması,

5- Genel Müdürlüğümüze bağlı kuruluşlarda barındırılan refakatsiz çocukları herhangi bir kuruluş temsilcisinin veya bir kişinin ziyaret talebini değerlendirmeden önce İçişleri Bakanlığına bilgi verilmesi gerekli olduğundan öncelikle talebin Genel Müdürlüğümüze bildirilmesi, İçişleri Bakanlığı tarafından ziyaret talebinin uygun görülmesi halinde ise görevli bir meslek elemanının refakatinde ve uygun bir ortamda görüştürülmelerinin sağlanması,

6- Çocuklara ilişkin nakil talebinde bulunulmadan önce İl Emniyet Müdürlükleri ile koordine kurulması, akabinde nakil işlemlerinin mevzuat çerçevesinde yürütülmesi, nakil edilen çocuklar hakkında ilgili mahkeme ve il Emniyet Müdürlüğüne bilgi verilmesi,

7- Kuruluşlarımızda barındırılan çocuklardan 18 yaşını dolduranların Emniyet Genel Müdürlüğünce uygun görülen (İltica- Sığınma Yönetmeliği 5. maddede öngörülen) misafirhanelere yerleştirilmelerinin sağlanabilmesi için, söz konusu çocukların 18 yaşını doldurmalarına bir ay kala İl Emniyet Müdürlükleri ile irtibata geçilmesi gerekmektedir.

D- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLAN KADINLARIN KADIN KONUKEVLERİNE KABULLERİNDE;

1- İltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı konumunda olup da şiddete uğrayan ya da bu riski taşıyan kadınların ve beraberindeki çocukların kadın konukevlerine kabulleri açısından durumlarının İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerince değerlendirilmesi, Kadın Konukevi bulunmayan illerde ise kabul işlemlerinin Genel Müdürlüğümüz aracılığı ile yerine getirilmesi,

2- İl Emniyet Müdürlüklerince, bulaşıcı hastalıklarının olup olmadığına dair sağlık taramasından geçirilmesinin sağlanması, aynı zamanda madde bağımlılığı ve psikiyatrik rahatsızlığı olmadığının ilgili sağlık kuruluşlarınca belgelenmesinin sağlanması gerekmektedir.

E- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLANLARIN DANIŞMANLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMASI

1- İltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı statüsünde olan kişilerin İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, toplum merkezleri ve aile danışma merkezlerinde verilen danışmanlık, rehberlik ve psiko- sosyal destek hizmetlerinden yararlanabilmeleri için, serbest ikamet izni bulunan kişilerin görüşmelerinin kuruluşta, yabancı misafirhanesinde bulunan yabancıların görüşmelerinin ise İl Emniyet Müdürlüğünün de uygun gördüğü bir yerde yapılması,

2- Mülteci/sığınmacı statüsünde olanların toplum merkezleri ve aile danışma merkezlerinde verilen diğer hizmetlerden yararlanmaları konusunda gerekli kolaylığın sağlanması,

3- Kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerle işbirliği yapılarak bölge halkı ile mülteci /sığınmacıları kaynaştıracak program ve projelerin geliştirilmesi,

4- İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerinin, gerektiğinde psiko- sosyal destek hizmeti almak ve dil sorunlarının çözümünde tercümanlık desteği almak üzere bu alanda çalışmalar yürüten Sivil Toplum Örgütleriyle işbirliği yapması gerekmektedir.

F- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLAN BEDENSEL ÖZÜRLÜLERİN HİZMETLERDEN YARARLANMASI

a) İltica/Sığınma Talebinde Bulunan ve/veya Mülteci ve Sığınmacı Olan Bedensel Özürlülerin Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine Kabullerinde;

5683 Sayılı Yabancıların Türkiye’de ikamet ve seyahatlerine ilişkin Kanun gereğince sadece bedensel engelli kişilerin iltica/sığınma başvuru talepleri değerlendirilmekte olup, İltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan bedensel özürlülerin bakım ve rehabilitasyon merkezlerine kabullerinde, aşağıda belirtilen hususların yerine getirilmesi gerekmektedir:

1- Yaşını ispatlayacak bir kimlik belgesi bulunmayan bedensel özürlüler için, İl Emniyet Müdürlükleri tarafından yaş tespit raporu ve özürlü sağlık kurul raporu alındıktan sonra, özürlülerin kuruluşlarımıza kabul edilmesi, yaş tespiti ile özürlü sağlık kurul raporu istenen bedensel özürlü hakkında kesin rapor alınıncaya kadar geçen süre içerisinde gerekli tedbirlerin/ikamet yerinin İl Emniyet Müdürlüğünce sağlanması,

2- İl Emniyet Müdürlüklerince bedensel özürlü kişinin bulaşıcı hastalığının olup olmadığına dair sağlık taramasından geçirilmesinin sağlanması, aynı zamanda madde bağımlılığı ve psikiyatrik rahatsızlığı olmadığının ilgili sağlık kuruluşlarınca belgelenmesinin sağlanması,

3- Bu işlemlerin tamamlanmasını müteakip, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerince özürlünün yaş ve özür durumuna uygun bir merkeze yerleştirilmesi için, konunun Genel Müdürlüğümüze intikal ettirilmesi,

4- Ebeveynleri veya yakınları yanında olan iltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan özürlülerin kuruluşlarımıza kabullerinin yapılmaması gerekmektedir.

b) İltica/Sığınma Talebinde Bulunan ve/veya Mülteci ve Sığınmacı Olan Refakatsiz Özürlülerin Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine Kabullerinden Sonra;

1- Bedensel özürlülerin ücretsiz Türkçe dil kurslar ına gönderilmesi (Milli Eğitim Bakanlığının koordinesinde ve Emniyet Müdürlükleriyle işbirliği yapan STK’ların düzenlediği veya diğer dil eğitimi kursları)

2- Kuruluşu izinsiz terk eden bedensel özürlüler hakkında derhal İl Emniyet Müdürlükleri Yabancılar Şubesi ve/veya Çocuk Şubesine bilgi verilmesi, özürlüler modülünde kuruluşu izinsiz terk ettiğinin gösterilmesi,

3- Kuruluşlarımızda bakım altında bulunan iltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan bedensel özürlülerin tertip edildikleri kuruluşta yaşlarını doldurmaları halinde nakil taleplerinin Genel Müdürlüğümüze intikal ettirilmesi gerekmektedir.

c) Ebeveynleri veya Yakınları Yanında olan İltica/Sığınma Talebinde Bulunan ve/veya Mülteci ve Sığınmacı Olan Özürlülerin Evde Bakım Hizmetlerinden Faydalanmaları;

1- Ülkemiz sınırları içerisinde yasal olarak oturma izni bulunan ve iltica/sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan ve ebeveynleri ile birlikte olan özürlülerin; 30.07.2006 tarih ve 26244 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan “Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik” koşullarına uygun olması halinde evde bakım hizmetinden yararlandırılmaları,

2- Bu hizmetin sunumunda ilgili Yönetmeliğin 6. maddesi 1. fıkrasında yer alan belgelerin temininin mümkün olmaması halinde, Emniyet Genel Müdürlüğünce düzenlenen kimlik belgesinin, özürlü sağlık kurul raporunun ve vasi kararının müracaat için yeterli kabul edilmesi,

3- Bununla ilgili iş ve işlemlerin özürlünün ikamet ettiği İldeki Sosyal Hizmetler
Müdürlüğü tarafından yürütülmesi gerekmektedir.

G- İLTİCA/SIĞINMA TALEBİNDE BULUNAN VE/VEYA MÜLTECİ VE SIĞINMACI OLAN YAŞLILARIN HUZUREVİ VE YAŞLI BAKIM VE REHABİLİTASYON MERKEZLERİ HİZMETİNDEN YARARLANMALARI

1- İltica/ sığınma talebinde bulunan ve/veya mülteci ve sığınmacı olan yaşlıların, Huzurevi ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerine kabullerinde SHÇEK H- HYBRM Yönetmeliğinin 53üncü maddesinde belirtilen kabul koşullarını taşıması, 54üncü maddede yer alan belgelerden yaşlıya ait dilekçe, “Huzurevine girmesinde sakınca yoktur” ya da “Huzurevi, Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezinde bakım görmesinde sakınca yoktur” ibaresinin yer aldığı sağlık raporu, sosyal inceleme raporunun düzenlenmesi, ayrıca pasaport fotokopisi, sığınmacı belgesi, oturma izin belgesi (tanıtma kartı) gibi belgelerinin dosyaya eklenmesi,

2- Başvurduğu ilde Huzurevi ya da Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi var ise kabulünün ivedilikle yapılması, bulunduğu ilde Huzurevi ya da Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi yok ise bu kişilerin tertibinin yapılması için konunun Genel Müdürlüğümüze intikal ettirilmesi, Sosyal İnceleme Raporunda belirtilen durumuna uygun hizmetlerden ücretsiz olarak yararlanmasının sağlanması gerekmektedir.

Uygulamanın yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülmesi hususunda gerekli titizliğin gösterilmesini rica ederim.

Dr. İsmail BARIŞ
Genel Müdür

Belgeyi pdf formatında bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

T.C.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
Özel Kalem Müdürlüğü

19/03/2010
Sayı    : B.050.ÖKM.0000.11 – 12/632
Konu  : Yasadışı Göçle Mücadele

GENELGE (2010/18)

“İlgi:  a-İçişleri Bakanlık Makamının “Çıkışları Yaptırılacak Yabancılar için Misafirhane Kurulmasına” ilişkin 07.10.2005 tarihli Olurları.
b-Emniyet Genel Müdürlüğünün “Yasa dışı göçle ilgili olarak Valiliklerimiz koordinesinde kurulun toplanması ile her ilde en az 50 kişi barınma kapasiteli geri gönderme merkezi oluşturulmasına” ilişkin 19.02.2008 tarih ve B.05.1.EGM.0.13.07.01.İllegal/7-4619-37508 sayılı yazısı.
c-İçişleri Bakanlık Makamının “Yasa dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu” konulu 24.02.2010 tarihli Olurları.

Avrupa Birliği ile yürütülen katılım müzakereleri sürecinde, “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” başlıklı 24. Fasıl kapsamında yer alan “İltica ve Göç” konusunun önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu doğrultuda iltica ve göç konusunda “yasal düzenlemelerin” yapılması hususu, 2008 tarihli AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program, 2007 yılında kabul edilen Müktesebat Uyum Programı, Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2003 tarihli İltica ve Göç Strateji Belgeleri ve 2005 tarihli İltica ve Göç Ulusal Eylem Planında ülkemizin taahhüdü olarak yer almaktadır.

Her ne kadar yasal düzenlemelere yönelik çalışmalar devam ediyor ise de, yasa dışı göçle mücadelede başarılı çalışmaların daha da etkinleşmesi ve ülkemizin uluslararası yasa dışı göç trafiğinde geçiş güzergâhı olmasının engellenmesi amacıyla alınması gerekli görülen tedbirler aşağıya çıkartılmıştır.

1- Yasa Dışı Göçle Mücadelede Alınacak Tedbirler:

Yasa dışı göç günümüzde en önemli sınır aşan sorunlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ülkemizin coğrafi konumu, çevre ülkelerdeki savaş ve istikrarsızlık durumunun sürekliliği, sınırların zor fiziki yapısı gibi etkenler, Ülkemizi yasa dışı göç ve göçmen kaçakçılığı faaliyetleri bakımından transit ve/veya hedef ülke konumuna getirmektedir.

Sınırlarımızın yasa dışı göçe karşı hassas konumu değerlendirilerek; güvenlik birimlerimizce, sorumluluk bölgelerinde bulunan ve yasa dışı göçmenlerce sıklıkla kullanıldığı tespit edilen giriş çıkış noktaları, güzergâhlar ile yasa dışı göçmenlerin ve organizatörlerin kullandıkları teknikler titizlikle analiz edilecek, ilgili kurumlarla her türlü koordinasyon sağlanacaktır.

Bu alanda çalışan personelin ortak hizmet içi eğitim almaları, olayların ortaya çıkartılmasına yarayacak emarelerin (fırınlardan çok miktarda ekmek alınması, araçlarda gıda artıklarının bulunması, araçlardan yoğun koku gelmesi, köylerde tanınmayan misafirlerin artması v.b) değerlendirilmesi sağlanacak, nakliye ve otobüs firmaları, konaklama tesisleri yasa dışı göç ve göçmen kaçakçılığı konusunda sürekli olarak uyarılacaktır.

Göçmen kaçakçılığı konusunda istihbari çalışmalara ağırlık verilecek, yasa dışı göç ile ilgili birimler arasında veri ve istihbarat paylaşımı yapılacaktır.

Sınırlarımızda, sınır kapılarında, yurt içindeki geçiş güzergâhlarında ve ülkemizden çıkış noktalarında elektronik gözetleme, sürekli devriye, denetim gibi her türlü tedbir en üst düzeyde alınarak; yasa dışı göçmenlerin, ülkemize girişi, ülkemizdeki hareketleri ve ülkemizden çıkışları mümkün olan en üst düzeyde engellenecek ve ülkemizin geçiş güzergâhı olmasının önüne geçilecektir.

2- Yasa Dışı Göçmenlerin Yakalanmasından İtibaren Yapılacak İşlemler:

Alınan tüm önlemlere rağmen ülkemize girişi engellenemeyen ve ülkemizde yakalanan yasa dışı göçmenlerin yakalanmasından itibaren yapılacak işlemler hususunda; göç ve iltica alanında yapılacak yeni mevzuat çalışmaları sonuçlanıncaya kadar geçecek süre zarfında bazı ilave tedbirler alınmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Buna göre:

a-Yasa Dışı Göçmenlerin Yakalanmasını Müteakip Yapılacak İşlemler:

Yasa dışı göçmenlerin adli işlemleri tamamlandıktan sonra, sınır dışı işlemleri tamamlanıncaya kadar geri gönderme merkezlerinde barındırılması asıldır.

Gerek İl Emniyet Müdürlüklerinin ilgili birimleri, gerekse Jandarma ve Sahil Güvenlik birimlerince yakalanan ve adli işlemleri tamamlanan yasa dışı göçmenler, sınır dışı edilmek üzere İl Emniyet Müdürlükleri Yabancılar/Pasaport-Yabancılar Şube Müdürlüklerine teslim edilmeye devam edilecektir.

Yakalanan yasa dışı göçmenlerin, adli işlemlerinin yakalayan birim tarafından yerine getirilmesi esastır. Ancak Sahil Güvenlik Komutanlığının kara teşkilatlanmasındaki yetersizlikleri ve yasa dışı göçle mücadelenin güvenlik birimlerince topyekun bir mücadeleyi zorunlu kıldığı hususları da göz önünde bulundurularak Sahil Güvenlik Komutanlığı birimlerince yakalanan yasa dışı göçmenler, yakalama tutanağı, belirlenebilen kimlik bilgilerini içeren isim listeleri ve fotoğrafları ile el konulan eşyalarıyla ilgili tutanaklarıyla birlikte adli işlemlerin yapılacağı ilçe merkezinde Cumhuriyet Savcısının belirleyeceği genel kolluk birimine tutanakla teslim edilirler. Karadaki güvenlik birimleri (Emniyet-Jandarma) tarafından yürütülecek adli işlemler ve adli makamlara sevk edilmeleri sürecinde personel takviyesi, sağlık işlemleri, ulaştırma, yer ve tercüman temini dahil mümkün olan en üst seviyede koordinasyon ve işbirliğinin tesis edilerek gerekli kolaylığın sağlanması mülki idare amirlerince temin edilecektir.

Adli işlemleri tamamlanan yasa dışı göçmenler;
-Geri gönderme merkezlerinde yer olması halinde derhal teslim alınacaktır.
-Dolu olması halinde bizzat İl Valilerimiz tarafından önceden belirlenmiş alternatif yerlere, gerekli koordine sağlanarak mümkün olan en kısa süre içinde yerleştirilmeleri temin edilecektir.
-Bahse konu yasa dışı göçmenler, kesinlikle nezarethanelere konulmayacaktır.
Bulaşıcı hastalığı olan yasa dışı göçmenlerden tedavisi sağlık kuruluşlarında yapılması zorunlu olmayanların, merkezlerde diğer yasa dışı göçmenlerden ayrı bir şekilde barınması için gerekli önlemler alınacaktır.

b-Yasa Dışı Göçmenler ve Geri Gönderme Merkezleri İle İlgili İşlemler:

b1-İlgi (a) Olurla “Çıkışları Yaptırılacak Yabancılar İçin Misafirhane” adıyla kurulan ve yasa dışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerine kadar geçecek süre zarfında barındırıldıkları yerler bundan böyle “Geri Gönderme Merkezi” olarak adlandırılacaktır.

b2-Emniyet Genel Müdürlüğünün ilgi (b) yazısıyla tüm illerde en az elli (50) kişilik kapasite oluşturulması talimatı verilmiştir. Ancak bazı illerde oldukça fazla sayıda yasa dışı göçmen yakalanmasına rağmen, yasa dışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerine kadar barındırılacakları herhangi bir kapasite henüz oluşturulmamış veya oluşturulan kapasite yetersiz kalmıştır.

Bu çerçevede;
Yasa dışı göçmen akınına maruz kalan ve yeterli kapasitesi olmayan Ağrı, Balıkesir, Çanakkale, Mersin, Hatay, Muğla, Batman, Gaziantep illerinde ek kapasite oluşturulmasına ilişkin gerekli tedbirler acilen alınarak sonuçlandırılacak ve bu konuda yapılacak işlemler bizzat İl Valileri tarafından takip edilecektir.

Halen herhangi bir kapasitesi olmayan illerimizden Şırnak, Şanlıurfa, Konya, Tekirdağ, Iğdır ve Düzce’de yıllar içindeki yasa dışı göçmen trafiği değerlendirilerek en geç altı (6) ay içinde gerekli çalışmalar yapılarak en az yüz (100) kişi barınma kapasiteli, kapasitesi olmayan diğer illerimizde ise elli (50) kişi barınma kapasiteli Geri Gönderme Merkezi oluşturulacaktır.

Bu merkezlerin oluşturulmasında, öncelikle kullanılmayan kamu binalarının değerlendirilmesi suretiyle, merkezi bütçe, yerel imkânlar ve proje karşılığı sağlanan diğer imkânlar kullanılacaktır. Valiliklerimizce, geri gönderme merkezlerinin yapımı veya ek kapasite oluşturulması çalışmaları hakkında, altı (6) ayda bir periyodik olarak İltica ve Göç Mevzuatı ve İdari Kapasitesini Geliştirme ve Uygulama Bürosuna yazılı bilgi verilecek, yapılan çalışmalar ilgili büro tarafından takip edilecek, gerektiğinde yerinde incelenecek ve sonuçlar yıllık olarak Bakanlığımıza rapor halinde sunulacaktır.

b3- İlde geri gönderme merkezinin bulunmaması veya dolu olması halinde söz konusu ilde barındırılamayan yasa dışı göçmenler; Emniyet Genel Müdürlüğü Yabancılar Hudut İltica Daire Başkanlığının uygun göreceği kapasitesi müsait olan en yakın illere aktarılacak, böylelikle ülkemizin var olan geri gönderme kapasitesi etkin olarak kullanılacaktır.

b4- Emniyet Genel Müdürlüğünce, genelgenin yayınlanmasından itibaren en geç iki ay içinde bu Genelge ekinde yer alan Geri Gönderme Merkezlerinin Sahip Olması Gereken Fiziksel Koşullar ile Bu Merkezlerdeki Uygulamalara İlişkin Temel Esaslara uygun bir yönerge hazırlanarak Valiliklere gönderilecektir.

Bu yönergede geri gönderme merkezlerinin kurulması, işletilmesi, kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının merkezlere verdikleri ayni ve nakdi yardımların düzenlenmesi, bu kuruluşlarla ilişkiler, barındırılacak olan yasa dışı göçmenler hakkında tutulacak kayıtlar (tutulması zorunlu defterler, merkezlerde kalan kişilerin kullanamayacakları eşyalar ile kıymetli eşyalarının ne şekilde saklanacağı), buralarda uygulanacak diğer kurallar ile kapasitesi dolu olan illerden kapasitesi uygun olan illere yasa dışı göçmen gönderilmesine ilişkin kurulacak sistemin işleyişi gibi hususlar yer alacaktır.

Yönergede, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından (her bir kolluk birimince) yakalanan yasa dışı göçmen sayıları, geri gönderme merkezlerinde barındırılan ve sınır dışı edilen yasa dışı göçmen sayısı, buralardaki kalış süreleri ile hâlihazırda merkezde bulunan yasa dışı göçmen sayıları gibi istatistikî verilerin, toplanmasına ilişkin kurallara da yer verilecektir.

Geri gönderme merkezleri; Vali (veya görevlendireceği Vali Yardımcıları), Kaymakam ve İl Emniyet Müdürü tarafından en az altı ayda bir, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından haberli ve habersiz olmak üzere yılda iki kez denetlenecek, denetim sonucu rapora bağlanacaktır. Yapılacak denetlemeler, birimlerin teftişinde dikkate alınacaktır.
b5-Yasa dışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerine kadar geçen süre zarfında barındırıldıkları geri gönderme merkezlerinin sahip olması gereken fiziksel koşullar ile bu merkezlerdeki uygulamalara ilişkin temel esaslar genelge ekinde gönderilmiş olup, Emniyet Genel Müdürlüğünce çıkarılacak yönerge yürürlüğe girinceye kadar işlemler buna uygun olarak yürütülecektir.

b6-Geri gönderme merkezlerinde insan onuruna ve haysiyetine aykırı davranış iddiaları derhal incelenecek, ihlal tespiti halinde gerekli adli ve idari işlemler yapılacaktır.

c-Yasa Dışı Göçmenlerin Sınır Dışı Edilme İşlemleri:

Yasa dışı göçle mücadelenin etkin bir biçimde yürütülmesinin en önemli safhalarından biri de yasa dışı göçmenlerin süratle sınır dışı edilmelerinin sağlanmasıdır. Bu husus, ileride meydana gelebilecek muhtemel yasa dışı göç akımları açısından da caydırıcı bir etki yapacak ve ülkemizdeki yasa dışı göçmen yükünü azaltacaktır.

Bu nedenle yakalanan yasa dışı göçmenlerin, Emniyet birimlerimizce teslim alınmasını müteakip sınır dışı edilme çalışmaları titizlikle yürütülecek ve bu konuda gerekli tedbirler alınacaktır. Bu safhada Valiler ve ilgili diğer birimler, yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesini gözetecek, görevlilere gerekli kolaylıkların gösterilmesini, imkânların sağlanmasını temin ve koordine edeceklerdir.

3- Yasa Dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu:

İlgi (c) Bakanlık Makamı Oluru ile “Yasa Dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu” oluşturulmuştur. Kurul, ilgili Müsteşar Yardımcısı koordinesinde Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü (KOM Dairesi Başkanı ve Yabancılar Hudut İltica Dairesi Başkanı), Jandarma Genel Komutanlığı (KOM Dairesi Başkanı), Sahil Güvenlik Komutanlığı (İstihbarat Başkanı) temsilcileri ve gerektiğinde yasa dışı göç konusu ile ilgili Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve/veya taşra birimleri temsilcilerinin katılımıyla toplanmaktadır.

Yasa dışı göçle mücadelede, alınmış tedbirlerin takibi, yeni tedbirlerin geliştirilmesi, alınan kararların uygulanmasının izlenmesi amacıyla kurulan “Yasa Dışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu” toplantı kararları duyurulacaktır. Bahse konu kararlar ilgili birimlerimizce titizlikle uygulanacaktır.

4-Geri gönderme merkezlerinde barınan yasa dışı göçmenlerden, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile iletişime geçmek isteyenler olduğunda kendilerine bu imkân sağlanacaktır.

Ayrıca bahse konu kişilerden talep edenlere, bedeli kendilerince karşılanmak kaydıyla avukatla görüşmeleri sağlanacaktır.

5-Emniyet Genel Müdürlüğünün “Yasa Dışı Göç” konulu 15.10.2004 tarih ve B.05.1.EGM.0.13.05.05.İllegal-2-1995-28400-186254 sayılı yazısı, İçişleri Bakanlık Makamının “Çıkışları Yaptırılacak Yabancılar için Misafirhane Kurulmasına” ilişkin 07.10.2005 tarihli Olurları, Emniyet Genel Müdürlüğünün “Yasa dışı göçle ilgili olarak Valiliklerimiz koordinesinde kurulun toplanması ile her ilde en az 50 kişi barınma kapasiteli geri gönderme merkezi oluşturulmasına” ilişkin 19.02.2008 tarih ve B.05.1.EGM.0.13.07.01.İllegal/7-4619-37508 sayılı yazısı ile Sahil Güvenlik Komutanlığının “Yasa Dışı Göçmenlerin Teslimi” konulu 26.11.2009 tarih ve 9050-559-09 sayılı yazıları yürürlükten kaldırılmıştır.

6-Yukarıda belirtilen hususlara valilikler ve ilgili diğer birimlerce titizlikle riayet edilecektir. Valiliklerimizce 01.06.2010 tarihinden başlamak üzere her üç (3) ayda bir Form-1 düzenlenerek İltica ve Göç Mevzuatı ve İdari Kapasitesini Geliştirme ve Uygulama Bürosuna gönderilecektir.

Yapılan çalışmalar mülkiye müfettişleri ile bağlı kuruluşların teftiş ve denetim birimleri tarafından denetlenecektir.

İl Valileri ve kolluk birim amirleri tarafından konuya gerekli duyarlılığın gösterilmesi ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesini rica ederim.”

EK (1)
GERİ GÖNDERME MERKEZLERİNİN SAHİP OLMASI
GEREKEN FİZİKSEL KOŞULLAR İLE
BU MERKEZLERDEKİ UYGULAMALARA İLİŞKİN TEMEL ESASLAR

Yasa dışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerine kadar geçen süre zarfında kaldıkları Geri Gönderme Merkezlerinin sahip olması gereken fiziksel koşullar ile bu merkezlerdeki uygulamalara ilişkin temel esaslar aşağıda belirtilmiştir.

Bu çerçevede Geri Gönderme Merkezlerine ilişkin olarak:

1- Yasa dışı göçmenlere ilişkin -Emniyet Genel Müdürlüğünce çıkarılacak yönerge esaslarına uygun- olarak ayrıntılı resmi kayıt tutulacaktır. Kayıtlar geriye dönük beş (5) yıl saklanacaktır.

2- Açılışlarına ilişkin olarak Valilik onayı alınacaktır.

3- Valiliklerce açılış onayı verilmeden önce Bakanlıkça belirlenen gerekli şartların sağlanıp sağlanmadığı hususu ile ilgili olarak Valiliklerimiz koordinesinde oluşturulacak komisyon marifetiyle incelettirilecektir.

4- İl’de birden fazla merkez bulunması halinde her biri için ayrı onay alınacak, alınan onaylar en kısa sürede Bakanlığımıza bildirilecektir.

5- Kapasitelerinin üstünde yasa dışı göçmen teslim alınması halinde ne tür acil tedbirler alınacağı bir plan dahilinde belirlenerek Bakanlığımıza bildirilecektir.

6- Barındırılacak yasa dışı göçmenlere, merkezlere girişlerinde anlayabilecekleri bir dilde hukuki durumları ve yasal başvuru yolları hakkında yazılı bildirimde bulunulacak, yapılan bildirimin imzalı bir örneği dosyasında muhafaza edilecektir.

7- Kadınlar ve aileler ilgili olarak;
a.    Erkek, kadın ve aile bölümleri ayrı olacaktır.
b.    Erkek, kadın ve aile bölümleri arasında, geçişi engelleyecek (geçişler olmayacak şekilde)  gerekli fiziki tedbirler alınacaktır.
c.    Küçük çocukların anneleriyle birlikte kalabilecekleri sağlıklı ortam sağlanacaktır.

8- Engelli yasa dışı göçmen olması halinde gerekli önlemler alınacaktır.

9- Günün her saatinde sıcak su imkânı sağlanacaktır.

10- Her bir bölümde kadın ve erkek ayrı ayrı olmak üzere yeteri kadar tuvaletin olması sağlanacaktır.

11- İhtiyaca cevap verecek kadar çamaşır makinesi olacaktır. Yasa dışı göçmenlerin kullandıkları nevresim, battaniye ve çarşaf vb.leri belirli aralıklarla hijyen koşullarına uygun şekilde yıkattırılması sağlanacaktır.

12- Şebeke suyu içmeye müsait değilse, yasa dışı göçmenlere günlük içebilecekleri içme suyu temin edilecektir.

13- Yasa dışı göçmenlere verilen yemeklerle ilgili olarak;
a.    Günde üç öğün yemek kalori hesabına göre verilecektir. Öğle ve akşam öğünlerinde mutlaka sıcak yemek verilecektir. Genel bütçe imkânlarının 3 öğün yemeğe yetmemesi halinde proje karşılığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları imkânları kullanılabilecektir.
b.    Yemek menüleri aylık olarak belirlenecektir. Yemeklerden tercih edilen ve edilmeyen, az yenen yemeklere ait tespitler yapılacak, tercih edilmeyen yemeklere ilişkin tedbirler alınacaktır.
c.    Yemeklerin merkezlerde oluşturulacak yemekhanelerde, bunun mümkün olmaması halinde yasa dışı göçmenlerin kaldıkları odaların belirlenmiş bir yerinde yenilmesi sağlanacaktır.

14- Yasa dışı göçmenlerin kolaylıkla erişebilecekleri yeteri kadar ankesörlü telefon bulunacaktır.

15- Sağlık hizmetleri ile ilgili olarak;
a.    Merkezlerin bakımlı olmasına özen gösterilecek, hijyenik koşullar sağlanacaktır.
b.    Yasa dışı göçmenlerin merkezlere giriş ve çıkışlarında doktor kontrolleri yaptırılacaktır.
c.    Yapılan sağlık kontrollerine ilişkin kayıt tutulacak, kayıtlar geriye doğru (5) yıl saklanacaktır.
d.    Toplu salgın şeklinde bir hastalıkla karşılaşılması halinde gerekli tedbirler ivedilikle alınacak, durum Bakanlığımıza bildirilecektir.
e.    Yasa dışı göçmenlerden acil sağlık sorunu yaşayanlar olması halinde ilgililer geciktirilmeksizin en yakın sağlık kuruluşuna tedavi ettirilmek üzere götürülecektir.
f.    Buralarda kalan kişilerin ilaç masraflarının genel bütçe kaleminden karşılanması asıldır. İllerin bu konuda değişik uygulamalar yaptığı görülmektedir. Bu nedenle tüm illerde uygulama birlikteliği sağlanacak, Emniyet Genel Müdürlüğünce bu alanda yeterli ödenek gönderilecek, ilaçlar esas itibariyle genel bütçeden karşılanacaktır. Bu ödeneğin yetmemesi durumunda ilaçlar, yerel Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından imkânları nispetinde temin edilecektir.
g.    Yasa dışı göçmenlerden doktor tarafından muayene edilme talebinde bulunanların isteği mutlaka değerlendirilecektir. Hakkında sınır dışı kararı alınmış kişilerin tıbbi tedavisi, her bir özel olay için alınacak tıbbi karar temelinde yürütülecektir. Böyle bir karar alınması, ilgili kişinin bir doktor tarafından bizzat görülmesi ve muayene edilmesini gerektirmektedir. Açık ve kesin olarak tanımlanmış istisnai durumlar hariç, tıbbi tedavi ancak ilgili kişinin bilgiye dayalı rızası alındıktan sonra yapılacaktır. Ayrıca, sınır dışı işlemleri kapsamında tıbbi tedavinin her aşaması, ilgili birimler tarafından usulüne uygun olarak kayıt altına alınacaktır.

16- Personel ile ilgili olarak;
a.    Yeteri kadar erkek ve bayan personel çalıştırılacaktır. İl Emniyet Müdürlüğü Geri Gönderme Merkezi personeline, mümkün olduğu müddetçe maç, miting ve benzeri görevler verilmeyecektir.
b.    Çalışan personel periyodik sağlık kontrolünden geçirilecek, bu kişilere yönelik riskler düşünülerek gerekli sağlık tedbirleri alınacaktır.
c.    Yasa dışı göçmenlerle doğrudan temas halinde olan görevlilerin uygun ön eğitim alması sağlanacaktır. Emniyet Genel Müdürlüğü ilgili personelin kişiler arası iletişim becerileri konularını da içeren eğitim programları ile eğitilmesi için gerekli tedbirleri alacaktır.

17- Kamera kayıt sistemi kurulacaktır. Merkezin ortak kullanılan bölüm veya odaların izlenebildiği, kayıtların geriye dönük olarak (6) ay süre ile saklanabildiği kamera kayıt sistemi kurulacaktır.

18- Barınanların şahsi eşyalarının saklanması için gerekli tedbirler alınacaktır.

19- Merkezlere yönelik olarak;
a.    Çıkabilecek olaylara karşı, önceden “müdahale planı” yapılacaktır.
b.    Geri gönderme merkezlerinde barınan yasa dışı göçmenlerin haklarına ilişkin çeşitli dillerde hazırlanmış duyurular, ilgililerin görebilecekleri yerlere asılacaktır.
c.    Uygulanacak kurallara ilişkin uygun dillerde yapılmış olan çeviriler yasa dışı göçmenlerin görebilecekleri yerlere asılacaktır.
d.    Kurallara uymayan yasa dışı göçmenlere yönelik ne tür tedbirlerin alınacağı, ilgililere merkezlere girerken tebliğ edilecektir.
e.    Yeterli gün ışığı alınmasını sağlamak için gerekli tedbirler alınacaktır.
f.    (24) saat veya daha fazla süreyle tutulan kişilere günlük olarak açık hava egzersizi yapma imkânı sağlanacaktır.
g.    Barınan yasa dışı göçmenlere daha fazla ve çeşitli faaliyetlerin sunulması için gerekli tedbirler alınacaktır.
h.    Yasa dışı göçmenlerin erişebilecekleri televizyon vb.bulunması sağlanacaktır.

20- Yasa dışı göçmenlere verilen hizmetlerin (yemek, temizlik gibi), hizmet satın alması yöntemiyle yapılması esas alınacaktır.

Belgeyi pdf formatında bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

T.C.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
Özel Kalem Müdürlüğü

19/03/2010

Sayı    : B.050.ÖKM.0000.11 – 12/631
Konu  : Mülteci ve Sığınmacılar

GENELGE (2010/19)

İlgi:  a- 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi ve 29 Ağustos 1961 tarih ve 359 sayılı Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmenin Onaylanması Hakkındaki Kanun.
b- 1967 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Newyork Protokolü.
c- 1994 tarihli Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ( 16.01.2006 tarihli Değişik)
d- Emniyet Genel Müdürlüğünün 2006 tarih ve 57 Sayılı Uygulama Talimatı.

Avrupa Birliği ile yürütülen müzakereleri sürecinde, “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” başlıklı 24. Fasıl kapsamında yer alan “İltica ve Göç” konusunun önemli bir yeri bulunmaktadır.

Türkiye’deki iltica ve sığınma işlemleri esas itibariyle ilgide kayıtlı mevzuat hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir. Avrupa Birliği uyum sürecinde gerekli olan yeni yasal düzenlemelerin hazırlık çalışmaları, Başbakanlık Makamınca 25 Mart 2005 tarihinde onaylanarak yürürlüğe giren “ İltica ve Göç Alanındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Eylem Planı” çerçevesinde devam etmekle birlikte, uygulamada karşılaşılan bazı sorunların ivedilikle giderilmesi gerekmektedir. Bu alanda yapılacak mevzuat çalışmaları sonuçlanıncaya kadar geçecek süre zarfında bazı hususlarda düzenleme yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Buna göre:

1-      Ülkemizde iltica ve sığınma başvuru sahipleri ile mülteci ve sığınmacılar için düzenlenen ikamet tezkereleri 492 sayılı Harçlar Kanunu çerçevesinde ikamet harcına tabidir. Ancak ülkelerinden zorluklar içinde ayrılan ve düzenli bir geliri olmayan bazı kişiler ikamet harçlarını ödemekte büyük sorunlar yaşamaktadırlar. Ayrıca illerimizi arasında da bu konuda uygulama birliğinin sağlanamadığı görülmektedir.

İlgi (d) Uygulama Talimatı uyarınca; iltica veya sığınma başvurusunda bulunan yabancılara, serbest ikamet için belirlenen illerde yapılan ön mülakat sonucu İltica ve Sığınma Başvurusu Sahibi sıfatıyla “kimlik tanıtma belgesi” verilmekte ve re’sen 6 aylık ikamet tezkeresi düzenlenmektedir. Ancak, ikamet harçlarını ödeyemedikleri için ikamet tezkeresi alamayan iltica veya sığınma başvurusu sahipleri ile mülteci ve sığınmacılar da bulunmaktadır.

Bakanlığımızca statü tanınan ve 3. Ülkelere çıkışına izin verilen bazı sığınmacıların, gecikme faizleri ile birlikte bu harçları ödeyemedikleri için yurttan çıkışlarında aksamalar yaşanmaktadır.

492 sayılı Harçlar Kanunun 88. maddesi “Aşağıda yazılı yabancılara ikamet tezkeresi harçsız olarak verilir: a) Türk okullarında veya fakültelerinde okuyan öğrenciler ve… d) Mali durumlarının bozuk olduğuna ikamet tezkeresi vermeye yetkili makamlarca kanaat getirilen yoksullar,”…” hükmüne haizdir.

Bu hüküm çerçevesinde; iltica- sığınma başvurusu yapan kişiler veya mülteci ve sığınmacılardan, mali durumları bozuk olanlar ve öğrencilerden ikamet harcı alınmayacaktır.

Bilindiği üzere; 5683 Sayılı Yabancılara Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkındaki Kanunun 3. Maddesi, İl Emniyet Müdürlüğü, Pasaport, Yabancılar Şube Müdürlükleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliğinin 17 ve 27. Maddeleri gereğince; “illeri dahilinde bulunan yabancıların ikamet, çalışma, vize, öğrenim, evlenme, mülk edinme ve diğer amaçlarla ikamet tezkeresi taleplerine ilişkin müracaatların alınarak, uygun görülen taleplerin mevzuat dahilinde re’sen yerine getirilmesi ve ikamet tezkerelerinin tanzimi ile tanzim edilen ikamet tezkerelerinin ilgililere teslimi İl Emniyet Müdürlüklerine bağlı Yabancılar/ Pasaport –  Yabancılar Şube Müdürlüklerinin” yetki ve sorumluluğunda bulunmaktadır.

İltica veya sığınma başvurusu sahipleri ile mülteci veya sığınmacıların mali durumlarının bu harcı ödemeye yeterli olmadığına ilişkin beyanlara doğrultusunda, ikamet ettirildikleri İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar/ Pasaport – Yabancılar Şube Müdürlüklerince en geç (15) işgünü içinde gerekli değerlendirmeler yapılarak işlem sonuçlandırılacak ve mali durumlarının bu harcı ödemeye yeterli olmadığı belirlenenler ile hakkında kanat edinilemeyenlere ikamet tezkeresi harçsız olarak düzenlenecek ve aynı gün Pol-Net Bilgi Sistemine veri girişi yapılacaktır.

Bu genelgenin yürürlüğe girmesinden önce tahakkuk etmiş ancak tahsil edilememiş aikamet harç ve cezaları tekrar değerlendirilecek, ilgililerin 492 sayılı Kanunun 88. Maddesi kapsamında olduğunun tespiti halinde, ikamet harç ve cezası alınmayacaktır.

Bununla beraber, harçsız ikamet tezkeresi düzenlenmiş iltica veya sığınma başvurusu sahipleri ile mülteci ve sığınmacılardan, yanıltıcı beyanda bulunanların tespit edilmesi halinde, geriye dönük ikamet harç ve cezaları tahakkuk ettirilecektir.

2-    2006 tarih ve 57 Sayılı Uygulama Talimatı çerçevesinde;

a-    Türkiye’de yasadışı bulunduğundan dolayı, güvenlik birimlerince yakalananlara,
b-    Türkiye’de yasadışı göçe karıştıpından veya işlediği bir suçtan dolayı sınır dışı edilenlerden veya ülkemize girmesi men edilenlerden her nasılsa tekrar Türkiye’ye girenlere,
c-    Türkiye’den yasadışı yıllardan çıkış yapmak isterken yakalananlara,
d-    Türkiye’de yabancı statüsünde yasal olarak ikamet etmekte iken ikamet sebebi ortadan kalktığı için (çalışma izin süresi biten, öğrenimini tamamalayan, ikamet izin süresi biten, vize muafiyet süresi biten vb.) ülkemizi terk etmesi gerekenlere,
e-    Yabancı statüsünde yasal ikameti devam ederken suç işlediği için sınırdışı edilmesine karar verilenlere,

İltica – Sığınma başvurusu yapma imkanı sağlanmıştır. Bu çerçevede, yasadışı göçmenler   yakalanmalarından itibaren sınır dışı edilinceye kadar geçecek süre zarfında, iltica-sığınma başvurusu yapmak istedikleri takdirde başvuruları mutlaka alınacak ve ilgi (d) Uygulama Talimatı hükümleri dikkate alınmak suretiyle gerekli işlemler yapılacaktır.

3-    İltica-sığınma başvurusu yapan kişiler ile mülteci ve sığınmacılara, 2006 tarihli Türkiye’de Oturan Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik çerçevesinde yabancılar numarası verilmesi uygulamasında sıkıntılar olduğu, birçok kişinin bu numarayı alamadığı tespit edilmiştir. Oysa yabancıların Türkiye’de bulundukları süre içinde resmi ve özel iş ve işlemlerinde bu numaraları kullanmaları esastır. Bu numaraların ilgililerine zamanında verilmemesine iltica- sığınma başvurusu yapan kişiler ile mülteci ve sığınmacıların eğitim, sağlık ve sosyal yardım gibi hizmetlere ulaşımında aksaklıklara yol açmaktadır.

Bu nedenle, Emniyet Genel Müdürlüğü (Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ve Yabancılar Hudut İltica Dairesi Başkanlığı) ile Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürşüğü tarafından gerekli çalışmalar yapılarak, 01.05.2010 tarihinden itibaren (6) ay ve daha fazla süreyle ikamet izni verilecek yabancılara ikamet tezkeresi düzenlenirken, aynı anda yabancılar numarası da (ikamet sahibi ve refakatinde kayıtlı olanlar dahil) ikamet tezkerelerine yazılacaktır.

Ayrıca Bakanlığımızca; sığınmacı olarak veya insani nedenlerle üçüncü ülkelere çıkış izni verilen yabancıların, Türkiye’den ayrılmasına müteakip, durum en geç (1) hafta içinde Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne bildirilerek, verilmiş olan yabancılar numarasının pasif hale getirilmesi sağlanacaktır.

4-    İltica-sığınmma başvurusu yapan kişiler ile mülteci ve sığınmacılarla ilgili verilerin, kişisel verilerin korunmasına ilişkin ilkeler ile ulusal ve uluslar arası standartlar dikkate alınmak suretiyle korunması sağlanacaktır.

Bu çerçevede, iltica- sığınma başvurusu sahipleri ile mülteci ve sığınmacılarla ilgili yazılı ve elektronik verilen yetkili olmayan kişilerin erişemeyeceği şekilde nmuhafaza edilmesi sağlanacaktır. Bahse konu kişilere ilişkin yazılı veriler kilitli dolaplarda veya odalarda saklanacak, bu kişilerle ilgili yazışmalar hizmete özel-gizlilik derecesi ile yapılacaktır.

Bu verilerin gizliliği çerçevesinde; iltica ve sığınma başvurusu sırasında mülakatçı ve çevirmen-tercüman olarak kullanılacak kişiler Valilik onayı ile görevlendirilecektir. İltica ve sığınma başvurusu reddedilmiş kişiler ile halen başvurusu incelenenler çevirmen-tercüman olarak kullanılmayacaktır.

Mülteci ve sığınmacıların serbest ikamet ettiği bütün şehirlerde, İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar/Pasaport ve Yabancılar Şube Müdürlüklerinde iltica ve sığınma talebinde bulunanların mülakatlarının yapılacağı ve bilgisayarala donatılmış mülakat odası mutlak suretle sağlanacaktır. Mülteci ve sığınmacılarla yapılan mülakatların gizlilik çerçevesinde yürütülmesine özen gösterilecektir.

Mülakat yapan personelin mutlaka sivil giyimli olmasına hassasiyet gösterilecektir.

5-    Yukarıda belirtilen hususlara Valilikler ve ilgili personel tarafından titizlikle riayet edilecek, bu yöndeki uygulamalar mülkiye müfettişleri ile Emniyet Genel ;Müdürlüğüne bağlı teftiş ve denetim birimleri tarafından denetlenecektir.

İl Valileri ve emniyet birimleri tarafından konuya gerekli duyarlılığın gösterilmesi ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesini arz ve rica ederim.

Beşir ATALAY
İçişleri Bakanı

Belgeyi pdf formatında bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), El-Kaide üyesi olduğu gerekçesiyle Türkiye’de mülteci statüsü edinemeyen bir Tunus vatandaşının Ankara tarafından ülkesine iade edilmesini yasakladı.