Uluslararası Af Örgütü hakkında genel bilgiler

 

Uluslararası Af Örgütü hakkında genel bilgi

Uluslararası Af Örgütü veya Amnesty International (yaygın olarak Amnesty veya UAÖ), İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve diğer uluslararası standartlarca belirlenmiş her türlü insan hakkını savunma ve teşvik etmeyi amaç edinmiş uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur.
UAÖ hiçbir devlet, siyasi ideoloji, veya dine bağlı değildir, kâr amacı gütmez. Özellikle düşünce suçlularının serbest bırakılması, siyasî suçlularının adil bir şekilde yargılanması, işkence, idam ve tutuklulara gösterilebilecek her türlü zulmün bertaraf edilmesi, siyasi cinayet ve adam kaçırma ve her türlü insan hakları ihlaline karşı durulması konusunda çeşitli kampanyalar düzenler.
1977 yılında Nobel Barış Ödülünü kazanan UAÖ, bugün yaklaşık 2 milyon üyesiyle 162 ülke ve bölgede faaliyet göstermektedir. Kuruluşundan bugüne kadar 44.600’den fazla tutukluyu savunmak ve desteklemek amacıyla çalışmıştır.

Uluslararası Af Örgütü, insan hakları için kampanyalar yürüten dünya çapında bir harekettir. Tüm hükümetlerden, siyasi ideolojilerden, ekonomik çıkarlardan ve dinlerden bağımsızdır. Çalışmaları titiz araştırmalara ve uluslararası topluluğun kabul ettiği standartlara bağlıdır.
Örgüt ihlal vakaları karşısında dünyanın her yerindeki gönüllü aktivistlerini harekete geçirir.

Tarihçesi

Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) 1961 yılında, Londra’da İngiliz avukat Peter Benenson ve Eric Baker adlı, Quaker dinine mensup bir barışsever tarafından kurulmuştur. Benenson’un bu kurumu kurma fikri, gazetelerde defalarca, hükümetlerin kendi halklarına karşı haksız davrarışlarını okuduğunda oluştu. Okuduğu makale , “Özgürlük” kelimesinin o zamanlar yasak oldugu Portekiz’de iki üniversite öğrencisinin bir lokantada “özgürlük” şerefine kadehlerini kaldırdıkları için yedi yıl hapse mahkum edilmeleri hakkındaydı. 28 Mayıs 1961 tarihinde Benenson, İngiliz gazetesi The Observer’da bu vaka hakkında “Unutulmuş Mahpuslar” (The Forgotten Prisoners) başlıklı makaleyi yayınladı. Bu makalede okuyucularını, bu gençlerin salıverilmesi için hükümete mektup yazmaya çağırıyordu. Benenson şöyle yazıyordu ” Gazetenizi haftanın herhangi bir günü açtığınızda, dünyanın bir yerinde, birisinin, görüşleri veya inançları hükümetince beğenilmediğinden, tutuklandığını, işkence gördüğünü ya da idam edildiğini okuyabilirsiniz “. Yazısı o kadar etkili oldu ki bunu izleyen yıl zarfında bir düzine ülkede haksızlık kurbanlarının haklarını savunmak için mektup yazma grupları oluştu. Bu eylem, “Appeal for amnesty” (Türkçe yaklaşık anlamı: ‘politik tutukluların bırakılma çağrısı’) olarak Amnesty International’ın başlangıcı kabul edilir.

Organizasyon yapısı

Uluslararası Af Örgütü’nün 150’den fazla ülkede 1,79 milyon üyesi vardır. 55 ülkede devamlı bir insan hakları garantisi sağlanması amacıyla şubesi vardır. Büyük şubelerde, bir sekreter ve çalışanlar bulunur. Şube, üyelerinin çalışmalarını koordine eder ve Londra’daki Merkez Sekreterlik (IS) ile gruplar arasında köprü görevi görür. Şubeler, organizasyonun iki yılda bir toplanan ve kuruluşun uluslararası platformdaki en üst mercii olan Uluslararası Konsey Toplantısı’na temsilciler gönderir. Konsey, uygulanacak politikaları ve çalışma sistemini belirler. Ayrıca organizasyonun devam eden işlerini yürütmekle görevli Uluslararası Yürütme Kurulu’nu (UYK) seçer. UYK, Londra merkezli Uluslararası Müdürlüğü oluşturur ve bir Genel Sekreter atar. Halen genel sekreterlik görevini Bangladeş’li Irene Khan yapmaktadır.

Çalışmaları

UAÖ, Dünya çapında insan haklarının mevcut durumunu araştırır ve spesifik insan hakları ihlallerine karşı eylemler yürütür. Bu eylemler özellikle, şiddette bulaşmamış politik tutukluların tutulu kalması, politik tutukluların adil olmayan bir yargı sürecine tâbi olması, işkence, ölüm cezasının uygulanması, yargısız infazlar, politik kişiliklerin kaybolması ve diğer insanlık dışı ve aşağılayıcı uygulamalara karşı olarak yürütülür.
Örgütün tipik eylem tarzı şöyle sayılabilir.

  • Vaka çalışması: Bu eylem örgütün kurulmasından beri uygulmaktadır. Politik bir tutuklunun -ideal olarak- serbest bırakılıncaya kadar Amnesty gruplarınca uzun süreli gözetilmesidir. Buradaki temel prensip, Amnesty gruplarının kendi ülkelerindeki bir vakada çalışmamalarıdır.
  • Acil eylem (urgent actions) : 1973 yılında uygulamaya konmuştur. Amaç, tehdit unsuru olan insan hakları ihlaline karşı acil reaksiyon göstermekdir. 48 saat içinde üyeler ve destekçiler harakete geçirilerek sorumlu devlet kurumlarına başvurulur.
  • Unutulmaya karşı mektuplar: Çeşitli ülkelerden ayda yaklaşık üç vaka sunulur. Söz konusu vakalar, kayıp kişiler, uzun süreli tutukluluk halleri, adil olmayan yargı hükümleridir.
  • Online kampanyalar AI, kampanyaları için İnternet’i protesto aracı olarak kullanır.

 

Alan:
Sivil Toplum Kuruluşu

Kısaltma:
Genel: AI
Türkiye: UAÖ

Kuruluş tarihi:
Genel: 1961
Türkiye: 2001

Merkez:
Genel: Londra
Türkiye: İstanbul

Web sitesi:
Genel: www.amnesty.org
Türkiye: www.amnesty.org.tr

Uluslararası Af Örgütü gönüllüleri

Uluslararası AF Örgütü gönüllüsü, din, dil, renk ve siyasi görüş farkına rağmen tüm insanların eşit olarak insan haklarına sahip olduğuna inanan kişidir.
Yüz kırkı aşkın ülkede bulunan gönüllülerin sayısı milyonlarla ifade edilir. Her yaş, her meslek ve her sosyal gruptan Uluslararası Af Örgütü gönüllüsü vardır. Hiçbir karşılık beklemeden insan hakları ihlalleri kurbanlarına destek vermek için zamanlarını ve enerjilerini harcarlar.

Uluslararası Af Örgütünün vizyonu, misyonu ve değerleri

Vizyonumuz

“Uluslararası Af Örgütü’nün vizyonu, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ve diğer uluslararası insan hakları standartlarında belirtilen bütün insan haklarının herkes tarafından kullanıldığı bir dünyadır.”

Misyonumuz

“Bu vizyonu yerine getirirken UAÖ’nün misyonu, tüm insan haklarının geliştirilmesine yönelik çalışması kapsamında
• fiziksel ve ussal bütünlük hakkı,
• ifade ve vicdan özgürlüğü ve
• ayrımcılığa uğramama hakkına
yönelik ağır ihlallerin önlenmesi ve sona erdirilmesine odaklanmış araştırma ve eylem yapmaktır.”

Ana değerlerimiz

“UAÖ uluslararası dayanışma, bireysel mağdurlar için etkin eylem, küresel kapsama, insan haklarının evrenselliği ve bölünmezliği, tarafsızlık ve bağımsızlık, demokrasi ve karşılıklı saygı ilkelerine bağlı küresel bir insan hakları savunucuları topluluğudur”
Çalışmaların yoğunlaştığı konular:
• Tüm düşünce mahkumlarının* serbest bırakılmasını sağlamak
*Uluslararası Af Örgütü’ne göre düşünce mahkumu kimdir?
Düşünce mahkumu; siyasal, dinsel veya diğer vicdanı inançları ya da etnik kökeni, cinsiyeti, rengi, dili, ulusal veya toplumsal kökeni, ekonomik statüsü, doğuştan veya başka statüsü nedeniyle hapsedilmiş, şiddet kullanmamış, şiddeti teşvik etmemiş ve savunmamış kişidir.
• Tüm siyasi tutukluların vakit geçirilmeksizin ve adil olarak yargılanmalarını sağlamak
• Tüm tutuklu ve mahkumlara yönelik ölüm cezası, işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ya da onur kırıcı muamele ve cezaların ortadan kaldırılmasını sağlamak
• Siyasi cinayetlerin ve ‘kayıp’ların sona ermesini sağlamak.
Yukarıdaki ana çalışma alanlarının dışında ayrıca,
• Silahlı siyasi grupların, görüşleri nedeniyle insanları tutuklamak, rehin almak, işkence ve öldürme gibi eylemlerine karşıdır ve bu gruplara insan haklarına saygılı olmaları için çağrıda bulunur.
• Sığınma talebinde bulunmuş olan ve temel insan haklarının ihlal edileceği bir ülkeye iade edilme tehlikesi ile karşı karşıya olan kişilere yardımcı olur.
• Birleşmiş Milletler, Bölgesel hükümetler arası kuruluşlar ve diğer hükümet dışı örgütlerle birlikte insan haklarını geliştirmek için çalışır.
• İnsan haklarını korumak amacıyla, uluslararası askeri, güvenlik ve polis ilişkilerinin kontrol edilmelerini sağlamaya çalışır.
• Her ülkede insan hakları eğitimi ve bilinç kazandırma programları düzenler.

Kendi ülkende çalışma kuralı

Uluslararası Af Örgütü’nün tarafsızlığını korumak ve evrensel dayanışmayı güçlendirmek için tüm üye, gönüllü ve personelinin uyması gereken bir kuralı vardır: Kendi ülkende çalışma kuralı.
Bu kurala göre, aktivistler ya da personel Uluslararası Af Örgütü adına kendi ülkelerindeki ihlaller ile ilgili araştırma yapamaz, yapılan kampanyalar ve çalışmalara katılamaz. Ülkeleri hakkında çıkan raporlarla ilgili yorum yapamaz, ancak bu raporları ve bilgileri dağıtabilirler. Bir başka şube veya Merkez’den yapılacak açıklama ya da çalışmalardan sorumlu tutulamazlar.
UAÖ gönüllüleri, kendi ülkelerinde insan hakları eğitimi, hükümetlerinin uluslararası insan hakları sözleşmelerine katılması, ölüm cezalarının kaldırılması ya da yasaların uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi için çalışma yürütebilirler.

Adım adım Uluslararası Af Örgütünün çalışma biçimi

Uluslararası Af Örgütü, ihlal mağdurları için eylemde bulunmanın gerekli olduğunu saptadığı anda, üyelerini harekete geçirir.
• Önce gerçekler araştırılır. Çünkü insan hakları ihlallerini gerçekleştirenler suçlarını gizlemeye çalışırlar. Örgüt gönderdiği uzmanları ihlal mağduru kişilerle görüştürür. Bu uzmanlar ayrıca mahkemelere gözlemci olarak katılırlar, yerel insan hakları savunucuları ve resmi yetkililerle de görüşürler.
• Uluslararası Af Örgütü gerçeğe ulaşabilmek için binlerce medya organını izler ve dünyanın her yerindeki güvenilir bilgi kaynakları ile temasa geçer.
• Gerçeklerin doğru ve tarafsız şekilde aktarılması Uluslararası Af Örgütü için çok önemlidir. Londra’daki Uluslararası Sekreterya Uluslararası Af Örgütü’nün araştırma merkezidir. Bu merkezde elliden fazla ülkeden, 300’ü aşkın kadrolu personel ve yüzün üzerinde gönüllü çalışır.
• Uluslararası Af Örgütü konu ile ilgili gerçekleri netleştirdikten sonra vaka ile ilgili eylemler başlar. Hükümetlerle görüşülür, medya bilgilendirilir, ayrıntılı raporlar yayınlanır.
• Gerçek, el ilanları, posterler, web sitesi, bültenler ve ilanlarla halka ulaştırılır.
• Dünyanın her yanındaki destekçiler ve Uluslararası Af Örgütü çalışanları, hükümetlere ve diğer nüfuzlu kişi ve kurumlara ihlallerin durdurulması doğrultusunda baskı uygulanması için kamuoyunu harekete geçirir.
• Tüm bunların yanında açık hava gösterilerinden mektup yazmaya, insan hakları eğitiminden fon sağlayan konserlere kadar çeşitli etkinlikler yapılır. Küresel ve yerel kampanyalarla, lobi faaliyetleri de bu etkinliklerin içindedir.
• Uluslararası Af Örgütü’nün doğrudan protestoyu sağlayan en önemli silahları mektup, faks ve elektronik postadır.
• İnsan hakları mağdurları için bu iletiler özgürlüğün anahtarlarıdır.
• Hayat kurtarmak için acil eylem gerektiğinde dünyanın dört bir yanındaki gönüllüler haberdar edilir ve bir kaç saat içinde vakanın bulunduğu ülkenin ilgili yetkililerine onbinlerce mektup, faks ve elektronik posta ulaşır.

Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi

UAÖ Türkiye’nin kuruluşu, 1995 yılında İstanbul’daki UAÖ gönüllülerinin başlattığı inisiyatife dayanır. UAÖ Girişim Grubu olarak, İstanbul’daki gönüllü UAÖ üyeleri ilk çalışmalarını, 1996 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki insan hakları ihlallerine dikkatleri çekerek başlattılar. UAÖ İstanbul gönüllülerinin başlattığı çalışmaya, 1997 yılında önce Ankara ardından da İzmir’de ki UAÖ gönüllülerin başlattığı inisiyatifler eşlik etti. UAÖ’nün 1997 yılındaki temel kampanyası dünya çapında Mültecilerin İnsan Haklarıyla ilgiliydi.
2001 yılı içinde UAÖ Türkiye Gönüllüleri, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesinin resmen kurulması için Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na başvuruda bulundu. UAÖ Türkiye Şubesinin resmen kuruluşu Türkiye’deki bürokrasi ve mevzuat nedeniyle bir süre engellendi. Ancak, UAÖ Türkiye gönüllüleri uluslararası hareketin de desteğini alarak etkin bir hukuk mücadelesi ve lobi çalışması yürüttüler. UAÖ Türkiye gönüllülerinin, UAÖ Türkiye Şubesinin resmen kurulması için yürüttükleri kampanya sonucunda, UAÖ Türkiye Şubesi 2002 yılında resmen kuruldu.

İLGİLİ İÇERİKLERYAZARIN DİĞER İÇERİKLERİ