23 Eylül 2020 tarihi itibari ile Türkiye’de geçici koruma altındaki 3 milyon 621 bin 968 kayıtlı Suriyeli dışında 400 bin dolayında diğer ülkelerden kayıtlı mülteci ve tahminlere göre 1 milyonun üzerinde düzensiz göçmen bulunuyor.
Kayıtlı Suriyeliler için getirilen Geçici Koruma statüsü ile kimi pozitif imkânlar sunulması halinde dahi, Suriyeli nüfusun eğitim, sağlık, barınma, beslenme, şiddet ve ayrımcılıktan korunma, insanca yaşamaya yeter yeterli gelire sahip olma, adalete erişim gibi temel haklara, temel ihtiyaçlara erişimlerinde yaşadıkları ağır sorunlar, özellikle düzensiz göçmenlerin taşıdıkları ağır riski gözler önüne sermektedir. Tüm bu olumsuzluklara eklenen nefret saldırılarındaki artış, pek çok saldırının ölümle sonuçlanması ve bu olaylarda her kademede failleri koruma davranışının izlenmesi endişeleri artırmaktadır.
Tespitlerimize göre; Yasal statü almış mülteciler dahi yaşadıkları haksızlıklara karşı adli makamlara başvurma konusunda çekinik davranmakta, sınır dışı edilme korkusu ile hak talep etmekten dahi çekinmektedirler. Bu nedenle yaşadıkları pek çok olumsuzluk kayıtlara geçmemekte gizli kalmaktadır.
Yoğunluklu yaşandığı tespit edilen kadına yönelik şiddet, cinsel istismar, çocuklara yönelik hak ihlalleri, emek sömürüsü, ayrımcılık, adalete erişim engeli, çalışma hakkı ihlalleri, adalete erişim engelleri bu nedenle görünür olamamaktadır.
Resmi kuruluşlarda karşılaştıkları ayrımcı yaklaşımlar ve nefret söylemleri yanında dil problemini aşacak imkânların yaratılmaması bu çekiniklikte önemli bir rol oynamaktadır
Bu büyük engele rağmen başvuru yapmaya cesaret edilmesi, sorunların ne derece ağır yaşandığının göstergesi olarak görülmelidir.
Derneğimize başvuru yapan mültecilerin çeşitliliği Türkiye’deki mülteci çeşitliliğini göstermektedir.
Nitekim raporumuzda yer verdiğimiz başvurular yoğunluk sırasına göre; Suriye, Pakistan, Lübnan, Afganistan, İran, Fas, Filistin, Bangladeş,Suudi Arabistan, Libya, Gambia, Kongo, Kamerun, Rusya, Çin, Türkmenistan , Cezayir ve Ürdün olmak üzere 18 ayrı ülke vatandaşları tarafından yapılmıştır.
Raporumuzda yer verdiğimiz örneklerden; derneğimize yapılan başvurularda ağırlıklı olarak; Uluslararası koruma talebi, geri gönderme yasağı ihlali, Türkiye’ye sığınma hakkı talebi, işkence ve kötü muamele, geri gönderme merkezlerindeki olumsuz koşullar, kayıp, geçici koruma kimliğine el konulması, vatandaşlık talebi reddi, ikamete bağlı eğitim hakkı ihlali, kimlik belgesinin yenilenmemesine bağlı tedavi hakkı ihlali, sınır dışı tehdidi, haksız sınır dışı ve idari gözetim kararı, işsizlik, yoksulluk ve kamu yardımlarından yaralandırılmama, seyahat hakkı ihlali, şiddet, tehdit, cinsel istismar, çalışma hakkı ihlali, ücretin ödenmemesi başlıkları öne çıkarken,
basın taramasından elde edilen verilerde ağırlıklı olarak; gözaltı, işkence ve kötü muamele, yaşam hakkı ihlalleri, mültecilere dair haber yapan gazeteci ve avukatlara yönelik baskılar öne çıkmaktadır.
Başvurulardan Yola çıkılarak Elde Edebildiğimiz Başlıca hak ihlalleri ve vaka sayıları:
| Gözaltı | 2 |
| İşkence, kötü muamele | 4 |
| Yaşam hakkı ihlalleri:
– Güvenlik Güçlerinin neden olduğu ölümler 1 – umut yolculuklarında yaşamını yitirenler 61 – Nefret saldırılarında yaşamını yitirenler 4 – İş cinayetlerinde yaşamlarını yitirenler 62 |
128 Toplam
|
| Nefret saldırılarında yaralananlar | 20 |
| Sığınma Hakkı İhlalleri
– Uluslararası koruma talepleri 59 – Türkiye’ye sığınma talepleri 16 |
75 Toplam |
| Geri Gönderme Yasağı ihlali | 6 |
| Geri Gönderme Mrk.lerinin koşullarının kötülüğü | 4 |
| Kayıp | 3 |
| Geçici Koruma Kimliği alamama | 10 |
| Vatandaşlık alamama | 1 |
| Eğitim hakkı ihlali | 3 |
| Tedavi hakkı ihlali | 1 |
| İşsizlik, yoksulluk, kamu yard.dan yararlanamama | 10 |
| Çalışma hakkı ihlali- ücret ödenmemesi | 5 |
| Seyahat hakkı ihlali | 209 |
| Ayrımcılık | 1 |
| Kadına yönelik Şiddet, Cinsel İstismar | 2 |
| Yabancı ülkelerdeki Türkiyeli mültecilerden gelen başvurular | 2 |
| Mültecilere ilşkin haber yapan gazetecilere yönelik baskılar- Gözaltı, tutuklama | 12 |
| Mültecilere destek veren avukatlara yönelik engellemeler | 1 |
| Toplam 443 |
Raporumuz 2020 yılı ilk 9 ayında İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi’ne yapılan başvurular yanında, bu süre içinde basına yansıyan haberlerin taranmasından elde edilen bilgileri ve olayları da içermektedir.
Basın taraması yapılırken TİHV dökümantasyon biriminin, Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, Deutsche Welle, Reuters, AFP’yi hergün düzenli olarak tarayarak elde ettikleri bilgileri kendilerine yansıyan bilgilerle birleştirerek hazırladığı günlük ihlal raporlarından yararlanılmıştır.)
İnsan Hakları Derneği
İstanbul Şubesi
Raporun tamamı için:
Yaşamın Kıyısında: Mültecilere Yönelik Hak İhlalleri Raporu – Ocak – Eylül 2020
