Medyada mültecilerin temsilini ve hak ihlallerini izleme, bir arada yaşam için nefretsiz bir medya oluşturmak ve medyanın araçlarını kullanarak mülteci hakları savunuculuğu yapmak için başlattığımız Medya Radar çalışmasının beşinci raporunu yayınlıyoruz.
4-10 Ocak 2020 tarihlerinde dijital medyada ‘mülteci’, ‘sığınmacı’, ‘göçmen’, ‘Suriyeli’ ve ‘Afgan’ kelimeleri ile yaptığımız taramalar sonucunda mülteciler hakkında hak ihlalinin olduğu 466 haber tespit ettik.
Raporda son bir hafta içerisinde en çok konuşulan mülteci haberlerinin derlemesini yaptık. Mültecilere yönelik nefret söylemi, düşmanlaştırıcı ifade, ayrımcı dil, temellendirilmemiş, doğrulanmamış ve yanlış bilgi, kriminalize eden söylem, çarpıtma, abartma, mağduriyet yineleme ve yanlış görsel kullanımı içeren haberleri derledik.
Tüm haberlerin arasından seçtiğimiz hak ihlali içeren altı haberin söylem analizini yapıp, nasıl mülteci hakları odaklı olması gerektiğine dair önerilerde bulunduk. Bunlarla birlikte seçtiğimiz haberlerin sosyal medyadaki yansımalarını da rapora ekledik. Hak odaklı mülteci haberciliğine örnek bir haberin incelemesini de yaparak rapora dâhil ettik.
Geçtiğimiz hafta basında Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un artacak mülteci göçünün Avrupa’yı da etkileyeceği şeklindeki sosyal medya paylaşımı, Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Krizi İçin İnsani Yardımlar Koordinatör Yardımcısı Mark Cutts’un 300 bin Suriyeli’nin İdlip’i terk ettiği yönündeki açıklaması, Okula Kayıt için Destek Programı’nın açılışında konuşan Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Mustafa Safran’ın eğitime dahil olamamış mülteci çocuklarla ilgili açıklaması, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun Türkiye’nin mülteci politikaları ile ilgili açıklaması ve geçişlerde yaşanan mülteci ölümleri en fazla yer edindi.
Öldüler Yine ‘Kaçak Göçmen’ Olmaktan Kurtulamadılar
Geçtiğimiz haftada da mültecilere yönelik en çok hak ihlali geçişlerle ilgili haberlerde yapıldı. Olumsuz hava koşullarına rağmen yeni yılda da geçişler devam etti. Yine yüzlerce mülteci geçiş yaparken engellendi. Geçişlerin artması da beraberinde mülteci ölümlerini getirdi. 2020’de Muğla ve İzmir açıklarında 3 ayrı bot batmasının sonucunda 24 mülteci yaşamını yitirirken, üzerinden günler geçmesine rağmen 6 kayıp mülteciye de ulaşılamadı. Ajanslar tarafından geçilen haber başlıklarında ve haber metinlerinde yaşamını yitiren mülteciler için de ‘kaçak göçmen’ ifadesi kullanıldı.
Bombardımandan Kaçan Suriyeli Mülteciler Milli Gazeteyi Tedirgin Etti
Milli Gazete’de 5 Ocak tarihinde “Akşener’den tedirgin eden 2 milyonluk mülteci açıklaması” başlığıyla yayınlanan haberde İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in Suriyeli mülteciler hakkında yaptığı açıklamalara yer verildi. Haberde bir siyasetçinin söylemlerine yer verilse de, içerik nefreti körükleyen, düşmanlaştırıcı bir başlık ile sunulmuştur. Haberin başlığı mültecilere dair olumsuz önyargıları pekiştirmektedir.
Yeni Çağ Bu Sefer Havuza Giren Suriyeli Mültecilerden Rahatsız Oldu
Yeni Çağ Gazetesi’nde 9 Ocak tarihinde yayınlanan “ Suriyeliler Gaziantep’teki kapalı havuzları işgal etti” başlıklı haberde Gaziantep’te yer alan kapalı yüzme havuzunda bir vatandaşın çektiği videoya yer verildi ve havuzda Suriyeli mültecilerden başka kimsenin olmadığı iddia edildi. Haberde mültecilerin yaşam ve barınma hakları görmezden gelindi ve mülteciler hedef gösterildi.
Uyuzun Nedeni Yine Suriyeli Mültecilere Bağlandı
İzmir’de yayın yapan yerel haber sitesi Egedesonsöz’ün Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Karabel’e ait köşe yazısında uyuzun artmasının nedeni Suriyeli mültecilere bağlandı. Haberde “Neden? Temizlikten bi’haberler… Hijyen deyince… Bizimle ortak “kıymık” kadar benzerlik yok” ifadeleri ile mültecilere yönelik nefret söylemi yapıldı. Haberde yer alan Suriyeli mültecilerin ülkeye gelişi ile birlikte uyuz, sıtma, şark çıbanı, çocuk felci, kızamık, tifo, bruselloz, el ayak hastalığı, tüberkuloz gibi hastalıkların yeniden artmaya başladığı iddiaları ise bir dayanak gösterilmedi. Bu ifadeler toplumun önyargılarını güçlendirmekte ve düşmanlığa tahriğe sebep olmaktadır.
Sosyal Medya Paylaşımından Yola Çıktılar, Suriyeli Kadınlar Fuhuş Yapıyor Dediler
Kahramanmaraş’ta yayın yapan yerel haber sitesi Haber46’da yer alan özel haberde Kahramanmaraş’ta Suriyeli kadınların sosyal medya platformları üzerinden fuhuş pazarlığı yaptığı iddia edildi. Haberin tek kaynağı ise sosyal medya paylaşımları. Haber, mülteci kadınları doğrudan suçla ilişkilendirmiş ve kriminalize etmiştir. Ayrıca haberde kullanılan görselle ise mültecilere yönelik önyargıları pekiştirmesine ve hak ihlallerine sebep olmaktadır.
9 Eylül Gazetesi’den ‘Mültecilik Haktır’ Eki
İzmir’de yayın yapan İzmir Gazeteciler Cemiyeti’ne ait 9 Eylül Gazetesi geçtiğimiz hafta ‘Mültecilik Haktır’ isimli bir ek çıkardı. Avrupa Birliği’nin desteği ile çıkan 40 sayfalık ekte Türkiye ve İzmir genelinde mültecilerin yaşadıkları barınma ve çalışma yaşamında karşılaştıkları zorluklara, mültecilerin hikayelerine ve düşüncelerine ve mülteci alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının görüşlerine yer verildi. Ekte derneğimizin de anlatıldığı da bir yazı yer aldı. Eki okumak için tıklayabilirsiniz.
Haftanın Hak Odaklı Haberi
Haftanın hak odaklı haberi Evrensel Gazetesi’nde 10 Ocak tarihinde Eda Aktaş imzasıyla yayınlanan “Engelli mülteci mahkeme kararına rağmen geri gönderme merkezinde tutuluyor” haberi seçildi. Haberde hakkında mahkeme kararı olmasına rağmen zorla Harmandalı Geri Gönderme Merkezi’nde tutulan engelli mültecinin iltica ve seyahat hakkının altı çizildi ve konu ile ilgili Mülteci Derneği Başkanı Avukat İrem Geçmez’in ifadelerine yer verildi. Ayrıca mültecinin güvenliği dikkate alınarak kimliğine ve fotoğrafına yer verilmedi.
Raporu Okumak İçin Görsele Tıklayabilirsiniz
