Raporu indirmek için tıklanıyınız
27 Şubat 2020 günü, İdlib’de TSK mensuplarına yönelik gerçekleştirilen saldırı sonucu 33 askerin hayatını kaybetmesiyle başlayan gelişmelerin ardından çeşitli haber ajanslarında Türkiye’nin Avrupa’ya kara ve deniz sınırlarını açtığı haberleri verilmeye başlandı. Bu haberlerden hemen sonra çok sayıda mülteci ve göçmenin Edirne ve Ege Denizi’nden geçiş noktalarına doğru yol almaya başladığı görülmüştür. 28 Şubat 2020 tarihinde tüm haber kanalları Türkiye’nin dört bir yanından mülteci ve göçmenlerin Edirne ve kıyı bölgelere akınına dair haberler verirken, AK Parti sözcüsü Ömer Çelik “Mülteci politikamız aynıdır ama ortada bir durum var, artık mültecileri tutabilecek durumda değiliz”[1] ifadeleriyle; Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ise, pek çok ülkenin çıkar ve güç mücadelesine sahne olan Suriye’nin neredeyse tüm insani yükünün Türkiye’nin üzerine bırakıldığını belirterek “Bu yük herkesin paylaşması gereken bir yüktür ve bu yük paylaşılamazsa bu durumda kapıları açabileceğini Sayın Cumhurbaşkanımız açık ve net bir şekilde defaatle ifade etmiştir”[2] açıklamasıyla durumu resmi olarak teyit etmişlerdir.
29 Şubat tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise şu açıklamayı yapmıştır: “Aylar önce eğer ‘bu böyle giderse biz kapıları açmak zorunda kalacağız’ demiştik. Biz de dün kapıları açtık. Bu sabah itibariyle kapıları zorlayıp geçenlerin sayısı 18 bin oldu, bugün de 20-25 bin olur herhalde. Biz bu süreçte bu kapıları kapatmayacağız. Avrupa’nın sözünde durması gerekiyor. Biz bu kadar mülteciye bakmak zorunda değiliz.”[3]
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun 6 Mart 2020 tarihinde Twitter hesabından yaptığı açıklamaya göre Türkiye topraklarından ayrılıp Edirne Meriç’ten Yunanistan’a geçen göçmen sayısı 142.175’dir.[4] İçişleri Bakanı, 26 Mart 2020 tarihinde A-Haber’e verdiği röportajda 28 Şubat’tan itibaren karadan 148.360, denizden ise “tüm hassasiyetlere rağmen” 2.390 kişi olmak üzere toplam 150.600 kişinin Yunanistan’a geçtiğini ve geçişlerin devam ettiğini; Pazarkule’de ise 4.600 kişinin beklediğini söylemiştir.[5]
Tüm dünyada ve Türkiye’de COVID-19 virus salgınının baş göstermesi üzerine sınırların açıldığına dair açıklamadan tam bir ay sonra Pazarkule’deki bekleyiş sona erdirilmiştir. 27 Mart 2020 tarihinde Pazarkule’de bekleyenlerin zorla otobüslere bindirildiği ve çadırların yakıldığı haberleri medyada yer almıştır. İçişleri Bakanı Soylu 28 Mart 2020’de Pazarkule’de bekleyen 5.800 mültecinin 9 ildeki geri gönderme merkezleri ve başkaca merkezlerde “misafir edileceklerini” açıklayarak “Tedbiren yapmak zorundaydık. Ama kimse kendisini rahat hissetmesin, bulaş riski geçtiği zaman kim Pazarkule’nin önüne gitmek istiyorsa biz ‘hayır’ demeyiz. Sadece insani ve sağlık açısından bir tedbir olarak aldık” ifadelerini kullanmıştır.[6]
Türkiye’nin tek taraflı kapı açma politikasının karşısında, Yunanistan tarafının aşırı şiddet uygulayarak kendi kapısını kapalı tutması sonucunda iki mülteci hayatını kaybetmiş ve sınırı zorlayan pek çok kişi işkence ve aşağılayıcı muameleye tabi tutulmuştur. Sınırı aşanların akıbetleri konusunda ise yeterince bilgi yoktur.
Covid-19 küresel salgınının üstünü örttüğü bu durum, mülteci hakları bakımından dikkatle gözden geçirilmeli, mültecilerin ve göçmenlerin insan onurunun korunması bakımından devletlerin yükümlülükleri yeniden tanımlanmalıdır.
Mülteci Hakları Koordinasyonu’nun kısıtlı bir zaman diliminde gerçekleştirdiği alan ziyareti ve gözlemlerini içeren bu raporun, tüm tarafları yeniden düşünmeye, meselelere insan hakları normları temelinde bakmaya, popülist ve günübirlik politikalardan arınmış kalıcı çözüm yolları geliştirmeye yönelteceği umudunu taşıyoruz.
Mülteci Hakları Koordinasyonu
[1] https://www.aa.com.tr/tr/politika/ak-parti-sozcusu-celik-artik-multecileri-tutabilecek-durumda-degiliz/1747670 28.02.2020
[2] https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/altun-devlet-olarak-milletimize-karsi-sorumlulugumuz-cercevesinde-metanetli-davranarak-verdigimiz-hakli-mucadeleyi-surdurecek-ve-kararliligimizdan-hicbir-sekilde-vazgecmeyecegiz 28.02.2020
[3] http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/erdogan-idlibde-36-sehidimiz-var-1724181,Erişim Tarihi: 16.03.2020.
[4] https://twitter.com/suleymansoylu/status/1235857052548730880, Erişim Tarihi: 17.03.2020.
[5] A – Haber, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Özel Ropörtaj, 26.03.2020, 12.49 https://www.sabah.com.tr/video/haber/bakan-soyludan-yunanistan-sinirindaki-gocmenlerle-ilgili-aciklama-148-bin-karadan-2390-kisi-denizden-gecti-video
[6] https://ilerihaber.org/icerik/siginmacilarinsagligi-kotu-yasam-kosullari-nedeniyle-tehlike-altinda-111116.html
